13 Ağustos 2017 Pazar

1934 - İlk Türk uçak posta pulu serisi






1933 yılında başlayan Türkiye Hava Postaları (THP) deneme uçuşları 1934 yılı baharında da Amerikalı pilotlarca uçurulan Curtiss Kingbird D2 uçaklar ile devam ettirildi. 

1934 ortalarında İstanbul-Eskişehir-Ankara hattında düzenli seferler yapılması ancak uçakların Türk askeri pilotları tarafından kullanılması için karar alındı, böylece Havayolları Devlet İşletme İdaresi kuruluşumuz THP adı altında 15 Ağustos 1934 tarihinde İstanbul-Eskişehir-Ankara hattında düzenli ve sürekli olarak yolcu, yük ve posta taşımaya başladı. Sol tarafta bu konudaki 16 Ağustos tarihli gazete haberi bulunmaktadır, fotoğrafta ABD'den alınan Curtiss Kingbird D2 model THP-207 ve THP-208 kuyruk numaralı iki uçağımızdan bir tanesi görülüyor.





Uçuşların başlamasından bir süre önce posta ücretine ek olarak hava postası için alınacak ek ücretler posta idaremiz tarafından belirlendi ve aşağıda görülen bakanlar kurulu kararı ile onaylandı.

Elde bulunan pullar üzerine üst baskı yapılarak beş puldan oluşan ilk uçak pulu serimiz PTT tarafından 15 Ağustos 1934 tarihinde satışa sunuldu.



Uçak pulları basılırken posta ücretinin normal posta pulu ile hava postası için ek ücretin ise uçak pulu ile ödenmesi düşünülmüştü. Aşağıda düzenli uçuşların başladığı ve ilk uçak pulumuzun satışa çıktığı gün İstanbul'dan Ankara'ya hava postası ile, değerli pul tüccarımız Ali Nusret Pulhan tarafından, gönderilen bir zarf görülmektedir. Bu zarf hem düzenli uçuşların başladığı gün gönderildiği için bir ilk uçuş zarfı hemde ilk uçak pulumuzun satışa çıktığı gün olduğu için bir ilk gün zarfı yani FDC olma özelliği taşımaktadır. Normal posta veya o zamanki deyimi ile adi posta ücreti 6 kuruştur ve normal posta pulu ile ödenmiştir, yurtiçi hava postası ücreti ise 7 buçuk kuruştur ve uçak pulu ile ödenmiştir, zarfın arkasında bulunan Ankara varış damgası makina ile uygulanmıştır ve filatelide flam dediğimiz, o dönemde dilimizden arapça ve farsça kelimelerin atılması için yürütülen etkinlikler kapsamında "Öztürkçe konuş" deyişi yazılıdır.



Dönemin önemli aerofilatelisti Pandelis Drossos düzenli uçuşlar ve ilk uçak pulu serimiz için 1934 yılında çeşitli zarflar hazırlatmıştır. Aşağıda tam seri uçak pulları kullanılarak hazırlanmış Eskişehir'den Ankara'ya ve Ankara'dan Eskişehir'e uçmuş zarflar görülmektedir. Kayıtlı/taahütlü posta ücreti olan 12 kuruş normal posta pulu ile ödenmiş ve filatelik kullanım olarak uçak serisinin tamamı zarfa yapıştırılmış ve damgalanmış. İki zarfta o dönem kullanımda olan iki farklı uçak etiketi/vinyeti kullanıldığına dikkat çekmek istiyorum.






Yine bir pul tüccarı olanTedeschi tarafından tam seri uçak pulu ile hazırlanan ve İstanbul'dan İzmir'e gönderilen aşağıdaki kayıtlı hava postası zarfında ise normal posta pulunun kullanılmadığı görülüyor. 1934 yılında henüz İzmir'e hava postası seferi olmadığı için zarfın üzerine elle "Eskişehir yolu ile" notu yazılmış.

 


1934 yılında çıkarılan ilk uçak pulu serisi pullardan kalanlar İkinci Dünya Savaşı sırasında eldeki pullar azalınca tekrar yoğun olarak kullanılmışlar. Aşağıda görülen tam seri pullu zarf pul tüccarımız Timofey Matuhin tarafından 1942 yılında İsviçre'ye gönderilmiş. Uçak ile Viyana'ya giden zarfa önde görülen Avusturya sansürünün "Ag" damgası uygulanmış.




Aşağıda görülen zarfta ise serinin geç kullanımı görülmektedir, zarf 1947 yılında Amerika Birleşik Devletlerine gönderilmiş. Normal posta ücreti 20 kuruş+taahüt ücreti 40 kuruş+hava postası ücreti 60 kuruş toplam posta ücreti 120 kuruş olduğundan uçak serisi dışında ek pul gerektiği için pullar zarfın arkasına yapıştırılmış.