17 Eylül 2017 Pazar

1935 - İlk uçak resimli Türk posta pulu








1935 yılında İstanbul'da Yıldız sarayında düzenlenen  Onikinci Uluslarası Kadınlar Birliği (Sufragiste International) toplantısı anısına çıkarılan pullar arasında kadın pilot ve kadın polis konulu bir pul bulunmaktadır, böylece bir Türk posta pulunda ilk defa uçak resmi kullanılmıştır.

Yanda bir dönem Albert Haskiya koleksiyonunda bulunan, daha sonra İsfila müzayede evince satılan, bu pul ile hazırlanmış bir zarf görülüyor.

Cumhuriyetin ilk yıllarında kadınların toplum hayatında yer almaları için pek çok girişim yapıldı. Toplumun yarısını oluşturan kadınların seçme ve seçilme hakkına sahip olması da doğal bir hak olarak görülüyordu. Kadınlara önce yerel yönetimler için oy kullanma hakkı verildi, kısa bir süre sonra ise kadınlar yerel yönetimlere seçilme hakkına sahip oldular. 1934 yılında ise Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılan oylama ile kadınlara meclis için seçme ve seçilme hakkı verildi. 1935 yılı başında yapılan seçimler sonrasında 400 vekil bulunan mecliste onsekizde kadın vekil vardı.

1935 yılı Nisan ayında ise dünyada kadınların seçme ve seçilme hakkı için çalışan Sufragiste International adlı kuruluş İstanbul Yıldız Sarayında onikinci kongrelerini düzenledi. Bu kongre anısına posta idaremizce filatelimizde kadınlar serisi diye bilinen güzel bir pul serisi çıkartıldı. Bu pul serisi için çıkarılan özel kanun ile pulların satışından elde edilen gelirin yarısının Sufragiste International kurumuna bağışlanması sağlandı. Bu nedenle serinin pullarında iki ayrı değer yazılıdır, solda bulunan birinci değer posta pulu olarak değerini belirtirken sağ tarafta bulunan artı değer bağış miktarıdır. Pullar İsviçrede pek çok güzel pul serimizi basan Courvoisier matbaasında bastırılmıştır.

Bu pulların basıldığı yer olan İsviçrede ise İsviçreli erkekler defalarca yapılan referandumlarda kadınlara kendi meclislerine seçme ve seçilme hakkını vermediler, ancak 1971 yılında İsviçreli kadınlara bu hakları vermeyi kabul eden İsviçreli erkeklerin sayısı yüzde elliyi aşabildi!



Yukarda kadın pilot ve kadın polis konulu pulun farklı renklerdeki deneme baskıları görülmektedir. Aşağıda bu seriden iki pul ve Yıldız sarayında kongre nedeni ile açılan geçici postahaneye ait özel damga ile damgalanarak İsviçre'ye hava postası ile gönderilmiş bir kart görülmektedir. 30+30 kuruş (ilk 30 posta ikinci 30 bağış) değerli pulda görülen Sigrid Undset 1928 yılında Nobel edebiyat ödülünü kazanan İskandinav edebiyatçı idi.



Kadın pilot ve kadın polis konulu ve ilk uçak resimli posta pulumuzunda yer aldığı aşağıda bulunan zarf serinin 10+10 kuruşa kadar bütün küçük değerlere sahip pulları kullanılarak hazırlanmış. 10+10 kuruşta resmi bulunan Carrie Chapman 1920 yılında Amerikan Anayasasının değiştirilerek ABD de kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesini sağlayan kadın liderdir.





Kısa bir süre sonra Atatürk'ün hayallerinden birini gerçekleştirmek için, manevi kızlarından Sabiha Gökçen uçuş eğitimleri aldı. Sabiha Gökçen 1937 yılında Dersim'de Seyit Rıza önderliğinde başlayan olaylara karşı hava harekatı yapan filoda da görev alarak dünyanın ilk kadın savaş pilotu oldu.