24 Eylül 2017 Pazar

Otuzlu yıllarda hava posta tarifeleri

Birinci Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkan büyük ekonomik bunalımın hafiflemesi ve dünya ticaretinin tekrar canlanmaya başlaması, teknik sorunlarını aşmış olan hava posta taşımacılığında hızlı bir gelişme sağladı, bu dönemde çeşitli ülkeler hava yolu şirketlerini tek şirket çatısı altında toplayarak güçlendirdiler.

1933 yılı sonlarında  Air Orient, Air Union, Compagnie Generale Aeropostale ve ülkemize uçan CIDNA aralarında olmak üzere pek çok şirket Fransız hükümetinin isteği üzerine bir araya gelerek Air France şirketini oluşturdular. Aşağıda bu şirketin antetli bir hava postası zarfı görülüyor. Zarfta CIDNA tarafından bastırılan beyaz üzerine kırmızı "Uçak İle" vinyeti kullanılmış.



Hava postası taşıyan şirketler posta taşıma ücretlerini belirledikten sonra ülkenin posta idaresi ile anlaşarak taşıma gerçekleştirdiği için hava posta ücretleri son derece karmaşıktır. Ülkemizdeki dış hava posta ücretleri hakkında posta idaresine ait resmi bir belgeye ulaşamadığım gibi bu konuda filatelistlerimiz tarafından yapılmış ciddi bir çalışma da bulamadım.

Neyse ki ülkemiz filatelistlerinin ilgisini çekmeyen konu, dünya filatelistlerinin ilgisini çekmiş ve  Turkish and Ottoman Philatelic Society adlı kuruluş yayın organında bu konuda bir kaynak paylaşılmış. Aşağıda yer alan örnekte görüleceği gibi bu kaynakta 1936 yılında ülkemizden herhangi bir ülkeye gidecek hava postasının hangi ülke üzerinden gönderileceği ve posta tarifesine ek olarak alınacak hava postası ücreti bilgileri verilmektedir. 


O dönemlerde pek çok ülke, çeşitli Avrupa ülkelerinin sömürgesi durumunda olduğu için hava postası ana ülke üzerinden geçiyordu. Ancak İngiliz hava yolu şirketleri transit uçuşlarını Atina üzerinden yapıyordu bu nedenle ülkemizden İngiliz sömürgesi pek çok ülkeye giden hava postası Atina aktarmalı gidiyordu, doğal olarak pek çok ülkeden ülkemize gelen hava postaları da yine Atina aktarmalı olarak geliyordu.




Yukarıda görülen Sayın Ozan Kutay koleksiyonunda bulunan Atina üzerinden hava postası ile taahütlü olarak Çin'e gitmiş zarfa 107 kuruşluk pul yapıştırılması gerekirken, aşağıda görülen Atina'ya gönderilen hava postası zarfına 14 kuruşluk  pul yapıştırılması yeterli oluyordu.




Bazı pul meraklıları için ise ücret tarifeleri çok önemli olmuyordu, aşağıda görülen zarfa Atatürk serisinin küçük değerli pullarından bolca yapıştırdıktan sonra bayram günü olmamasına karşın bir eski harfli Çocuk Esirgeme Kurumu ve birde yeni harf ile üstbaskı yapılmış Türk Tayyare Cemiyeti pulunu yapıştırmış. Posta görevlisi ise sorumlu tutulmamak için gönderene "pulları ben yapıştırdım" yazdırıp imzalatmış. Zarfta bulunan farklı tipteki beyaz üzerine lacivert "uçak ile" vinyetine de dikkat çekmek istiyorum.